O sztukach wszelakich - Polska szkoła filmowa
Polska szkoła filmowa, kierunek w polskim kinie (1955-63) zaliczany do ruchu narodowych szkół filmowych.
Polska Szkoła Filmowa, kierunek w polskim kinie (1955-63) zaliczany do ruchu > narodowych szkół filmowych. Podejmował obrachunek z czasami wojny i okupacji oraz refleksję nad uwarunkowaniami charakterologicznymi narodu polskiego; inspirowany neorealizmem włoskim i nastrojami przesilenia październikowego 1956; powstałe wówczas zespoły filmowe umożliwiły grupowy start młodego pokolenia scenarzystów, operatorów, aktorów i reżyserów — w większości absolwentów łódzkiej szkoły filmowej.
Pojawił się jako pokoleniowa, estetyczna i ideowa polemika ze schematyzmem sztuki realizmu socjalistycznego. Młodzi twórcy nawiązywali do historiozofii romantyzmu i jego tradycji, przełamywali polityczne tabu w jednostronnej ocenie wydarzeń września 1939, udziału w wojnie pokolenia AK, tragedii powstania warszawskiego prezentując tendencję heroiczno-patetyczną lub z nią polemiczną – podważającą narodowe mity.
Odnaleźć je można w filmach Andrzeja Wajdy (Pokolenie 1955, Kanał 1957, Popiół i diament 1958, Lotna 1959, Popioły 1965) oraz A. Munka (Eroika 1958 i Zezowate szczęście 1960), S. Różewicza (Świadectwo urodzenia 1958 i Wolne miasto 1961) oraz Kazimierza Kutza (Krzyż walecznych 1959 i Ludzie z pociągu 1961). Twórcy podkreślali moralne prawo jednostki do decydowania o swoim losie ukazując, na ile pozwalała na to cenzura, rozmiary psychol. wyniszczenia i wagę moralnych wyborów jednostki w okresie po czasach stalinowskiego totalitaryzmu i sygnalizując, że świadomość ówczesnego obywatela tak daleko od nich nie odeszła. Najpełniej prezentowały to filmy: A. Munka Człowiek na torze (1957), S. Lenartowicza Zimowy zmierzch (1957), Tadeusza Konwickiego Ostatni dzień lata (1958), W.J. Hasa Pożegnania (1958) i Jak być kochaną (1963), A. Forda Ósmy dzień tygodnia (1958), Czeslawa Petelskiego Baza ludzi umarłych (1959), Jerzego Kawalerowicza Pociąg (1959), Kazimierza Kutza Nikt nie woła (1960).
Do wysokiego poziomu Polskiej szkoły filmowej przyczynili się scenarzyści, gł. pisarze z J.S. Stawińskim na czele oraz, m.in. Tadeusz Konwicki, A. Ścibor-Rylski, Marek Hłasko, Bohdan Czeszko, Jerzy Andrzejewski, Kazimierz Brandys, Stanisław Dygat, J.J. Szczepański, Józef Hen; operatorzy, m.in. J. Lipman, H. Jahoda, S. Matyjaszkiewicz, J. Laskowski, K. Winiewicz, J. Wójcik, K. Weber i nowe pokolenie aktorów ze Zbyszkiem Cybulskim na czele oraz, m.in. Gustaw Holoubek, Barbara Krafftówna, Edward Dziewoński, Tadeusz Janczar, Ewa Krzyżewska, Bogumił Kobiela.
Dzieła Polskiej szkoły filmowej stanowią one uznany i ceniony wkład Polski do dziejów światowego kina.
Pojawił się jako pokoleniowa, estetyczna i ideowa polemika ze schematyzmem sztuki realizmu socjalistycznego. Młodzi twórcy nawiązywali do historiozofii romantyzmu i jego tradycji, przełamywali polityczne tabu w jednostronnej ocenie wydarzeń września 1939, udziału w wojnie pokolenia AK, tragedii powstania warszawskiego prezentując tendencję heroiczno-patetyczną lub z nią polemiczną – podważającą narodowe mity.
Odnaleźć je można w filmach Andrzeja Wajdy (Pokolenie 1955, Kanał 1957, Popiół i diament 1958, Lotna 1959, Popioły 1965) oraz A. Munka (Eroika 1958 i Zezowate szczęście 1960), S. Różewicza (Świadectwo urodzenia 1958 i Wolne miasto 1961) oraz Kazimierza Kutza (Krzyż walecznych 1959 i Ludzie z pociągu 1961). Twórcy podkreślali moralne prawo jednostki do decydowania o swoim losie ukazując, na ile pozwalała na to cenzura, rozmiary psychol. wyniszczenia i wagę moralnych wyborów jednostki w okresie po czasach stalinowskiego totalitaryzmu i sygnalizując, że świadomość ówczesnego obywatela tak daleko od nich nie odeszła. Najpełniej prezentowały to filmy: A. Munka Człowiek na torze (1957), S. Lenartowicza Zimowy zmierzch (1957), Tadeusza Konwickiego Ostatni dzień lata (1958), W.J. Hasa Pożegnania (1958) i Jak być kochaną (1963), A. Forda Ósmy dzień tygodnia (1958), Czeslawa Petelskiego Baza ludzi umarłych (1959), Jerzego Kawalerowicza Pociąg (1959), Kazimierza Kutza Nikt nie woła (1960).
Do wysokiego poziomu Polskiej szkoły filmowej przyczynili się scenarzyści, gł. pisarze z J.S. Stawińskim na czele oraz, m.in. Tadeusz Konwicki, A. Ścibor-Rylski, Marek Hłasko, Bohdan Czeszko, Jerzy Andrzejewski, Kazimierz Brandys, Stanisław Dygat, J.J. Szczepański, Józef Hen; operatorzy, m.in. J. Lipman, H. Jahoda, S. Matyjaszkiewicz, J. Laskowski, K. Winiewicz, J. Wójcik, K. Weber i nowe pokolenie aktorów ze Zbyszkiem Cybulskim na czele oraz, m.in. Gustaw Holoubek, Barbara Krafftówna, Edward Dziewoński, Tadeusz Janczar, Ewa Krzyżewska, Bogumił Kobiela.
Dzieła Polskiej szkoły filmowej stanowią one uznany i ceniony wkład Polski do dziejów światowego kina.
Polska szkoła filmowa, red. J. Trzynadlowski, Wrocław 1976.
« powrót
